Giải bài toán vốn cho doanh nghiệp

Trong bối cảnh thị trường cổ phiếu, trái phiếu thăng trầm, cùng với áp lực kép từ tỷ giá và lãi suất khiến cho nhiều doanh nghiệp phải đối mặt với bài toán khó huy động vốn cho sản xuất, kinh doanh. Tuy nhiên, các chuyên gia cho rằng đây cũng là thời điểm để tự chuyển mình, thích ứng...

Đánh giá về mức độ khó khăn của các doanh nghiệp trong việc huy động nguồn vốn hiện nay, ông Phan Anh Tuấn, Chủ tịch kiêm Tổng Giám đốc Công ty CP Chứng khoán Navibank (NVS) cho biết, kỷ nguyên "tiền rẻ" trên thị trường quốc tế đã chấm dứt, điều này ảnh hưởng rất mạnh tới thị trường Việt Nam trên cả ba kênh lớn.

Thứ nhất, đối với kênh cổ phiếu, thị trường đã có sự suy giảm rất mạnh cả về giá trị và số lượng giao dịch kể từ đầu năm đến nay, điều này khiến cho các doanh nghiệp gặp rất nhiều khó khăn trong việc huy động vốn trên thị trường này.

Thứ hai, đối với thị trường trái phiếu - một thị trường đã phát triển khá mạnh trong 2-3 năm gần đây, những thay đổi, siết chặt hơn của cơ quan quản lý khiến cho số lượng các nhà đầu tư có thể tiếp cận với thị trường này giảm đi rất nhiều.

Thứ ba, về vốn vay, việc các các nền kinh tế đầu tàu trên thế giới áp dụng chính sách lãi suất cao nhằm chống lạm phát cũng ảnh hưởng trực tiếp tới Việt Nam. Hệ thống ngân hàng buộc phải áp dụng chính sách lãi suất cao nhằm bảo vệ đồng nội tệ khiến cho các doanh nghiệp cũng khó khăn trong việc tìm kiếm được nguồn vốn.

Chia sẻ về các cách thức giúp doanh nghiệp có thể huy động được nguồn vốn mới, ông Tuấn cho biết trong việc tiếp cận nguồn vốn từ nước ngoài thấy có một số hình thức được áp dụng phổ biến trên thế giới nhưng chưa được thông dụng ở Việt Nam. Trong đó, có hai mô hình có tính khả thi cao ở Việt Nam và thực tế đã được sử dụng trong thời gian qua.

Thứ nhất là hình thức huy động vốn thông qua việc chuyển nhượng dòng tiền dài hạn từ dự án. Doanh nghiệp có thể huy động được vốn để tái cấu trúc các khoản nợ hoặc tái đầu tư vào các dự án khác mà không phải chờ đợi dòng tiền tích lũy từ dự án trong thời gian dài.

Cấu trúc này thường được sử dụng trong các dự án có dòng tiền ổn định trong thời gian dài giống như ngành năng lượng, các ngành về cho thuê kho bãi, nhà xưởng, cho thuê văn phòng, khách sạn.

Hiện nay, mô hình này chủ yếu áp dụng để huy động này trong các dự án liên quan đến điện gió hoặc điện năng lượng mặt trời.

Hình thức thứ hai cũng đã triển khai khá phổ biến ở Việt Nam trong thời gian qua, đó là phát hành cổ phiếu ưu đãi kèm cam kết cổ tức hoặc cổ phiếu ưu đãi hoàn lại.

Theo đó, nhà đầu tư nắm giữ cổ phiếu ưu đãi sẽ được cam kết nhận khoản cổ tức ổn định trong một khoảng thời gian. Hình thức huy động này có đặc điểm là dù cũng là dạng công cụ vốn, tuy nhiên nó lại mang đầy đủ các đặc điểm của công cụ nợ. Như vậy, nó giúp cho các nhà đầu tư khi rót vốn vào thị trường cận biên như Việt Nam, họ ưa thích đầu tư vào những sản phẩm có tính chất công cụ nhiều hơn trong khi đó các doanh nghiệp Việt Nam thì lại tránh mất thời gian trong việc huy động khoản vốn nếu vay vốn từ nước ngoài. Đối với hình thức huy động này, mỗi một lần huy động phải từ 100 - 200 triệu USD.

Nhận định về lý do chưa nhiều doanh nghiệp tiếp cận được với các hình thức huy động này, ông Phan Anh Tuấn cho biết, cấu trúc huy động vốn này đòi hỏi có một số những tiêu chí nhất định để có thể áp dụng. Ví dụ đối với hình thức huy động vốn thông qua chuyển nhượng dòng tiền từ dự án thì hay áp dụng đối với các dự án về năng lượng, khi đó họ sẽ phải có những hợp đồng bán điện dài hạn.

Ngoài ra, đối với những dự án như vậy, chi phí về bảo trì và vận hành có thể định mức được trước, do vậy có thể tính toán ra được lợi nhuận của dự án. Chưa kể đến việc các quy mô dự án, quy mô vốn cũng phải đủ lớn thì mới bao phủ được những chi phí liên quan tới việc thu xếp về mặt pháp lý.

Trường hợp thứ hai là huy động qua hình thức phát hành cổ phiếu ưu đãi. Thông thường, nhà đầu tư sẽ phải đáp ứng những yêu cầu của doanh nghiệp và tuân thủ những quy định liên quan đến quản trị doanh nghiệp. Những quy định này thường khá khắt khe nhằm đảm bảo cho doanh nghiệp phải tuân thủ được kế hoạch tài chính mà họ đã dự phóng ra và tránh được hoặc giảm được rủi ro cho các nhà đầu tư trong việc thu về dòng cổ tức mà họ đã kỳ vọng cũng như bán lẻ giá cổ phiếu trong tương lai theo mức giá đã thỏa thuận. Nó cũng không phải tốn chi phí mà đòi hỏi các doanh nghiệp phải chuẩn hóa trong hoạt động quản trị của mình.

“Nhưng tôi tin rằng với nhóm VN30, họ là doanh nghiệp có giá trị vốn hóa lớn và họ cũng tuân thủ những quy định rất chặt chẽ, ngặt nghèo về điều kiện niêm yết nên tôi không nghĩ là khó khăn nhiều. Doanh nghiệp sẽ cần phải có sự thích nghi và nỗ lực trong việc chuyển đổi để làm sao chuẩn hóa bộ máy quản trị của mình”, ông Tuấn trao đổi trong Talkshow Phố Tài chính trên VTV8.

Khuyến nghị doanh nghiệp sẽ phải làm những gì để nhanh chóng tiếp cận được với những nguồn vốn này, ông Phan Anh Tuấn cho rằng việc chuẩn bị lớn nhất chính là làm sao để minh bạch trong trong hoạt động tài chính.

Rõ ràng các doanh nghiệp, nhà đầu tư nước ngoài khi mà đầu tư ở Việt Nam thì việc họ quan tâm nhiều nhất chính là những hồ sơ tài chính cũng như là những báo cáo tài chính cần phải có tính minh bạch cao, họ có thể dự đoán được và có thể là kiểm tra được trong hoạt động đó.

Một cách thuận lợi nhất là các doanh nghiệp nên thông qua những đơn vị tư vấn chuyên nghiệp. Họ hiểu rõ nhu cầu, khẩu vị của nhà đầu tư nước ngoài cũng như họ sẽ cân bằng hỗ trợ, tư vấn doanh nghiệp trong việc đưa những tiêu chuẩn của doanh nghiệp cho phù hợp với đa số nhà đầu tư.

Trích nguồn

Hương Ly