Quản trị dòng tiền: Yếu tố sống còn của doanh nghiệp (Ảnh minh họa)
Quản trị nguồn lực tài chính và cân đối dòng tiền là yếu tố cần thiết đối với bất kỳ DN nào muốn tồn tại, đặc biệt là trong giai đoạn khủng hoảng, bởi đây được coi là dòng máu, nguồn sinh lực nuôi sống DN.
Báo cáo “Nghiên cứu, đánh giá khả năng ứng phó của DN Việt Nam với khủng hoảng Covid-19, đề xuất các giải pháp nâng cao khả năng thích ứng của DN trước khủng hoảng” của Cục Quản lý Đăng ký kinh doanh, Bộ Kế hoạch và Đầu tư cho thấy, việc các DN giữ thanh khoản cao trong thời kỳ khủng hoảng là một trong những "chìa khóa" để có thể hoạt động liên tục và giảm thiểu thấp nhất các rủi ro từ cuộc khủng hoảng gây ra. Khảo sát 5.000 DN ngẫu nhiên thông qua báo cáo tài chính 3 năm 2019, 2020, 2021 cho thấy, vốn lưu chuyển nhóm DN quy mô vốn trên 10 tỷ đồng tăng mạnh số vốn lưu chuyển ở năm 2021 với tỷ lệ 17,4%. Việc giữ thanh khoản cao cùng tiềm lực tài chính đã tạo lên một "cú hích" cho DN lớn trong năm 2021 với quy mô tài sản tăng lên 0,42 lần so với năm 2020 ở năm 2021. Trong khi đó nhóm DN quy mô vốn từ 3-10 tỷ đồng có tốc độ tăng trưởng tài sản liên tục giảm trong suốt giai đoạn 2019 – 2021 do tiềm lực tài chính còn hạn chế, cũng như phần tiền mặt dự trữ thấp.
Tuy nhiên, vấn đề quản lý dòng tiền đến nay vẫn ít được các DN để tâm. Tại hội thảo Quản lý dòng tiền và huy động vốn – vấn đề sống còn của DN do Viện Đào tạo và Tư vấn DN, trường Đại học Ngoại thương vừa tổ chức, chuyên gia tài chính Nguyễn Phương Hoa – Giám đốc Công ty tư vấn tài chính MBFC cho biết, qua quá trình làm tư vấn, bà thấy có tới 70-80% DN không làm dự báo tài chính, dòng tiền mà chỉ “áng chừng”. Việc không có dự báo chính xác về dòng tiền và không có phương án, dự toán hoặc dự trù khi thiếu hụt dòng tiền dẫn đến DN có lúc không còn dòng tiền chi cho các hoạt động sản xuất kinh doanh. Ngay cả với các dự án đầu tư mới của DN, với cơ cấu vốn chủ sở hữu 30%, các ông chủ tưởng mình luôn sẵn vốn với việc có thể dùng tạm nguồn thu từ những mảng sản xuất kinh doanh chính. Nhưng khi chu kỳ sản xuất kinh doanh biến động làm giảm doanh số, DN rơi vào tình trạng không có tiền đầu tư cho dự án mới. Chưa kể việc xây dựng chậm, dự án kéo dài, không có nguồn thu trong khi DN vẫn phải trả lãi, gốc vay sẽ ảnh hưởng ngược đến dòng tiền phục vụ cho hoạt động chính của DN.
Việc không hiểu rõ dòng tiền cũng có thể dẫn đến rủi ro tài chính cho DN khi sử dụng dòng tiền không đúng, như vay ngắn hạn đầu tư cho trung, dài hạn; vay trung hạn đầu tư cho dài hạn, dẫn đến thiếu hụt dòng tiền. Bế tắc tài chính, DN vay nhưng không trả nợ đúng hạn. Khi đó, nợ vay trở thành nợ xấu, ngân hàng không thể tiếp tục cho vay mới, dòng tiền của DN hầu như không còn. Khi không đủ khả năng chi trả nữa DN có thể phải phá sản.
Như vậy, "vận hành dòng tiền luôn là một ưu tiên hàng đầu, nếu vận hành, quản trị dòng tiền tốt sẽ đảm bảo cho DN phát triển bền vững", bà Hoa nhấn mạnh. Để làm được điều này, DN phải xây dựng Báo cáo dòng tiền hoạt động để nắm rõ các loại dòng tiền khác nhau, từ đó định lượng và kiểm soát cũng như dự báo cho tương lai để các chủ DN hoạch định được tài chính một cách có hiệu quả hơn. Tiếp theo, DN cần phân tích và tính toán các khoản chi phí như chi phí bán hàng và marketing, thuế, kế hoạch nhập hàng, hàng tồn kho một cách hợp lý.
"Khi dự báo sát có thể nhìn trên bảng kế hoạch tài chính, trong đó có tháng không có nhiều dòng tiền thu, hay nguồn thu phụ thuộc theo chu kỳ trong khi đó DN vẫn phải chi các khoản thường xuyên, thực hiện các kế hoạch đầu tư và trả nợ. Nếu dòng tiền âm, DN cần có phương án tìm nguồn dự phòng, làm việc trước với các TCTD để đến lúc đó có giải pháp thực hiện ngay, như vậy DN rất chủ động. Tuy nhiên hầu như các DN đặc biệt DNNVV chưa làm được điều này", bà Hoa cho biết.
Báo cáo “Nghiên cứu, đánh giá khả năng ứng phó của DN Việt Nam với khủng hoảng Covid-19, đề xuất các giải pháp nâng cao khả năng thích ứng của DN trước khủng hoảng” khuyến nghị các DN cần chuẩn bị nguồn lực với các mức dự trữ tiền, tài sản phù hợp với quy mô hoạt động của DN để có thể đầu tư vào hoạt động sản xuất, tham gia vào các dự án mới hoặc ít nhất là có thể duy trì được hoạt động sản xuất kinh doanh ngay cả khi nền kinh tế chịu ảnh hưởng tiêu cực bởi khủng khoảng.
Mỗi DN có chiến lược huy động nguồn lực riêng phụ thuộc vào đặc thù của mình, tuy nhiên bà Hoa chỉ ra một nguyên tắc bất di bất dịch trong cơ cấu vốn của DN là: vay ngắn hạn dùng cho hoạt động ngắn hạn; vay trung hạn đầu tư trung hạn; vay dài hạn đầu tư dài hạn. “Ổn định tài chính DN cũng chính là ổn định dòng tiền. Các DN làm kế hoạch tài chính sát và có nhiều phương án dự phòng tài chính khác nhau. Kế hoạch tài chính càng chủ động thì rủi ro càng thấp”, bà Hoa nhấn mạnh.
PGS-TSKH. Nguyễn Văn Minh – Viện trưởng Viện Đào tạo và Tư vấn DN, trường Đại học Ngoại thương nhấn mạnh, bản chất việc lập kế hoạch là để thích ứng với sự thay đổi. Đặc biệt trong bối cảnh hiện nay đòi hỏi dự báo phân tích tài chính và dòng tiền càng phải chuẩn xác hơn, nhịp kế hoạch ngắn hơn nữa để độ chính xác cao hơn.
Trích nguồn
Hoa Hạ