Lộ trình chuyển đổi từ VAS sang IFRS trong bối cảnh đại dịch COVID-19 (Ảnh minh họa)
Trong xu hướng toàn cầu hóa kinh tế, việc áp dụng chuẩn mực báo cáo tài chính quốc tế (IFRS) giúp cho thông tin báo cáo tài chính của doanh nghiệp minh bạch và có độ tin cậy cao, tăng khả năng so sánh trên phạm vi toàn cầu và là cơ sở để nhà đầu tư trong và ngoài nước đưa ra các quyết định kinh doanh.
Triển khai nhiệm vụ Thủ tướng Chính phủ giao, ngày 23/5/2017, Bộ Tài chính đã thành lập Ban Chỉ đạo và Ban soạn thảo “Đề án áp dụng chuẩn mực BCTC quốc tế tại Việt Nam” theo Quyết định số 918/QĐ-BTC. Ngày 16/3/2020, Bộ Tài chính ban hành Quyết định số 345/QĐ-BTC phê duyệt Đề án áp dụng chuẩn mực BCTC tại Việt Nam. Theo đó, lộ trình áp dụng IFRS dự kiến như sau:
Thực hiện theo Quyết định số 480/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ ký phê duyệt Chiến lược kế toán – kiểm toán đến năm 2020, tầm nhìn 2030, ngày 16/3/2020, Bộ Tài chính ban hành Quyết định số 345/QĐ-BTC phê duyệt Đề án áp dụng chuẩn mực BCTC tại Việt Nam. Theo đó, lộ trình áp dụng IFRS có ba giai đoạn, bắt đầu triển khai từ năm 2020 và dự kiến sau năm 2025, IFRS sẽ bắt buộc áp dụng cho một số đối tượng doanh nghiệp.
Tuy nhiên, Đại dịch Covid-19 phần nào làm chậm lại kế hoạch áp dụng Chuẩn mực Báo cáo Tài chính Quốc tế (IFRS). Các doanh nghiệp gần như đã mất hơn một năm chuẩn bị lộ trình áp dụng IFRS nhưng đại dịch làm cho nguồn lực tài chính của phần lớn doanh nghiệp trở nên hạn hẹp, buộc họ phải tối ưu hóa bộ máy cũng như tiết kiệm các chi phí thật sự không cần thiết để vượt qua khó khăn.
Hiểu rõ những khó khăn đó, VACPA đề xuất một lộ trình chuyển đổi phù hợp với mục tiêu và định hướng của doanh nghiệp, cũng như hài hòa với nguồn lực hiện có của họ.
Khuyến nghị lộ trình chuyển đổi cơ bản
Đầu tiên, doanh nghiệp nên thành lập ban quản lý dự án bao gồm trưởng các bộ phận hoặc phòng, ban. Bởi lẽ, IFRS không chỉ là việc của kế toán, mà đòi hỏi sự phối hợp cung cấp thông tin từ nhiều phòng,ban. Ban quản lý dự án có thể bổ sung thêm nhân sự tùy vào từng giai đoạn của dự án.
Một trong những yếu tố quyết định thành công của dự án chuyển đổi là doanh nghiệp phải bố trí nhân sự cấp cao như tổng giám đốc hay phó tổng giám đốc làm trưởng dự án. Đội ngũ này phải dành nhiều thời gian, nguồn lực và cam kết cao nhất để dẫn dắt dự án.
Thứ hai, doanh nghiệp phải có hiểu biết cơ bản về IFRS, các khác biệt về kế toán, thông qua đào tạo đội ngũ nhân lực hiện tại hoặc tuyển dụng mới. Việc đào tạo phải đưa vào kế hoạch với tần suất, thời lượng và nội dung cụ thể, đi kèm với đó là các chỉ tiêu đánh giá, đo lường phù hợp để nhân viên tuân thủ.
Thứ ba, doanh nghiệp cần phải phân tích ảnh hưởng của IFRS tới báo cáo tài chính của mình dựa trên những bước phân tích định tính. Doanh nghiệp cũng phải tìm ra được những khu vực có thể chứa đựng các khác biệt tiềm tàng. Thông thường, các khác biệt chủ yếu xuất phát từ ngành nghề, lĩnh vực kinh doanh của doanh nghiệp. Ngoài ra, sự khác biệt cũng phụ thuộc vào đặc thù cụ thể hoặc chính sách của từng doanh nghiệp.
Sau khi đánh giá định tính, doanh nghiệp cần phải tiến hành thu thập dữ liệu để định lượng các khác biệt trọng yếu và các thuyết minh liên quan theo yêu cầu của IFRS.
Thứ tư, nếu chỉ chuyển đổi báo cáo tài chính từ Chuẩn mực Kế toán Việt Nam (VAS) sang IFRS một lần, chúng ta có thể dừng lại ở bước 3. Tuy nhiên, với mục tiêu vận hành IFRS hàng ngày, thay thế cho VAS hiện tại, 7 yếu tố sau đây cần phải được xem xét, đánh giá và chuyển đổi phù hợp: 1) Đào tạo chuyên môn cũng như năng lực của đội ngũ nhân sự; 2) Xây dựng các chính sách kế toán và tài liệu hóa cho các IFRS; 3) Tổ chức bộ máy và phân công, phân nhiệm; 4) Thiết lập các chỉ số đo lường hiệu quả của doanh nghiệp; 5) Xây dựng các quy trình mới cũng như chỉnh sửa các quy trình hiện hữu cho phù hợp với IFRS; 6) Tổ chức việc thu thập, lưu trữ cũng như đánh giá chất lượng của dữ liệu; 7) Triển khai hệ thống công nghệ thông tin mới, hoặc nâng cấp hệ thống công nghệ thông tin hiện hữu cho phù hợp với IFRS.
Thứ năm, sau khi có được các đánh giá khác biệt về định tính và định lượng, doanh nghiệp sẽ biết được những khu vực nào có ảnh hưởng lớn đến báo cáo tài chính của mình. Kết hợp việc phân tích 7 yếu tố để chuyển đổi như ở bước 4, doanh nghiệp hoàn toàn có thể chủ động trong việc xử lý các khác biệt trên với kế hoạch thời gian, phân công phân nhiệm, yêu cầu nguồn lực cụ thể. Đây sẽ là cơ sở để ban quản lý dự án triển khai công việc.
Thực tế, việc xử lý khác biệt không chỉ là việc hạch toán kế toán. Doanh nghiệp sẽ phải đưa ra các phương án khác nhau để thực hiện chuyển đổi sao cho có lợi với chi phí hợp lý nhất. Trong nhiều trường hợp, doanh nghiệp có thể phải cập nhật lại kế hoạch kinh doanh, sửa đổi các chính sách bán hàng, sửa đổi cấu trúc về vốn, phương án mua hay thuê tài sản.
Cuối cùng, trong suốt quá trình chuyển đổi, doanh nghiệp cần tiếp tục xem xét, giám sát, cập nhật để đảm bảo tuân thủ các quy định IFRS mới nhất. Công tác rà soát kết quả thực hiện và rút kinh nghiệm cũng cần được thực hiện trong giai đoạn này. IFRS luôn cập nhật và vận động không ngừng, các quy định mới thường sẽ được đưa ra trước khi áp dụng một thời gian dài để doanh nghiệp có thể phản biện, hoặc ít nhất cũng có nhiều thời gian để chuẩn bị áp dụng.
Trên đây là 6 bước VACPA đưa ra để giúp doanh nghiệp phần nào nhận diện được thách thức, cũng như chuẩn bị nguồn lực để áp dụng IFRS thành công trong thời gian tới.
Trích nguồn