Theo báo cáo gửi về Bộ tài chính, tính đến hết Tháng 11/2018 mới có 35/526 DNNN được cấp có thẩm quyền phê duyệt phương án cơ cấu lại. Về kế hoạch thoái vốn, đến nay mới chỉ có 31 đơn vị thực hiện thoái vốn mà theo kế hoạch năm 2017 có 136 doanh nghiệp, năm 2018 có 181 doanh nghiệp phải thực hiện thoái vốn. Như vậy, việc triển khai cổ phần hóa thoái vốn Nhà nước còn chậm, có khả năng không đạt kế hoạch đề ra.
Triển khai cổ phần hóa, thoái vốn còn chậm
Tại Hội nghị đổi mới, nâng cao hiệu quả hoạt động của DNNN vừa được tổ chức ngày 21/11, Phó Thủ tướng Vương Đình Huệ, Trưởng ban Chỉ đạo đổi mới và phát triển doanh nghiệp lưu ý trong bối cảnh quốc tế, trong nước với nhiều biến động khó lường, tranh chấp thương mại giữa các nước lớn, chủ nghĩa bảo hộ nổi lên, việc thực hiện các cam kết của các Hiệp định FTA, thế hệ mới và tác động CMCN 4.0… tác động nhiều mặt đến năng lực sản xuất kinh doanh, sức cạnh tranh và sự phát triển bền vững, sống còn của cộng đồng Doanh nghiệp nói chung và DNNN nói riêng. “Chúng ta cần bàn, đưa ra các kế hoạch, nhiệm vụ, giải pháp hết sức cụ thể cho từng bộ, ngành địa phương, từng tập đoàn, tổng công ty, DNNN để có nhận thức đứng đắn, giải pháp phù hợp và hành động quyết liệt, hiệu quả hơn”, Phó thủ tướng nói.
Đánh giá về kết quả Cổ phần hóa, thoái vốn thời gian qua, Phó thủ tướng Vương Đình Huệ cho biết có nhiều kết quả tích cực khi giá trị thực hiện giai đoạn 2016-2018 gấp 2.5 lần thực hiện từ 2011-2015, hiệu quả hoạt động của DNNN tiếp tục tăng lên, tổng tài sản tăng 3%, vốn chủ sở hữu tăng 4%, lợi nhuận trước thuế tăng 4%, nộp ngân sách nhà nước 219.469 tỷ đồng, tăng 5% so với 2016…. Trong 8 tháng đầu năm năm 2018, doanh thu, lợi nhuận của DNNN đều đạt trên 70% kế hoạch cả năm, 106 DNNN sau cổ phần hóa, niêm yết.
Về tình hình chung, DNNN vẫn còn nhiều tồn tại hạn chế và khó khăn, thách thức cần tập trung xử lý, giải quyết sớm: Từ những bất cập trong cơ chế, chính sách định giá quyền sử dụng đất trong xác định giá trị doanh nghiệp đến lựa chọn nhà đầu tư; từ hiệu quả sản xuất kinh doanh đến năng lực cạnh tranh trong bối cảnh hội nhập và CMCN 4.0 từ trình trạng thất thoát, tham nhũng đến công tác cán bộ…
Theo kế hoạch được Thủ tướng phê duyệt thì nâm 2018 phải hoàn thành cổ phần hóa ít nhất 85 doanh nghiệp (trong đó có 21 doanh nghiệp thuộc danh mục năm 2017). Tuy nhiên, đến ngày 18/11/2018 mới cổ phần hóa được 12 doanh nghiệp. Khi thực hiện bán cổ phần lần đầu có một số doanh nghiệp tỉ lệ bán còn rất thấp so với phương án đã duyệt. Về kế hoạch thoái vốn, đến nay mới chỉ có 31 đơn vị thực hiện thoái vốn mà theo kế hoạch năm 2017 có 135 doanh nghiệp, năm 2018 có 181 doanh nghiệp phải thực hiện thoái vốn. Như vậy, việc triển khai cổ phần hóa, thoái vốn nhà nước còn chậm, có khả năng không đạt kế hoạch đề ra.
Hiệu quả kinh doanh của DNNN thấp so với nguồn lực đang nắm giữ.
Phó thủ tướng đề nghị Hội nghị cần đánh giá thực chất kết quả cơ cấu lại DNNN khi Nhà nước vẫn còn nắm giữ khoảng 90% vốn điều lệ tại gần 600 DNNN (các tập đoàn, tổng công ty, công ty xổ số…). Hiệu quả sản xuất kinh doanh của DN còn thấp so với nguồn lực đang nắm giữ.
Thứ 2, về thể chế, cơ chế chính sách đối với DNNN: Mặc dù hệ thống thể chế, cơ chế, chính sách đã được ban hành tương đối đầy đủ, toàn diện, nhưng còn nhiều quy định còn chưa thật phù hợp, “Nhiều vấn đề đặt ra trong cổ phần hóa là xác định giá trị quyền sử dụng đất, lợi thế quyền thuê đất, giá trị thương hiệu của doanh nghiệp… đã đầy đủ chưa? chặt chẽ chưa? Vì sao thời gian qua làm chậm và vẫn còn xảy ra nhiều vi phạm liên quan đến lĩnh vực này?”, Phó Thủ tướng Vương Đình Huệ đặt vấn đề.
Quy trình bán vốn, tỷ lệ bán vốn Nhà nước trong Doanh nghiệp còn nhiều ý kiến khác nhau, có ý kiến cho rằng tỷ lệ bán vốn thấp không thu hút được nhiều nhà đầu tư chiến lược, có ý kiến cho rằng nên bán các DN đang làm ăn hiệu quả, ngược lại có ý kiến cho rằng cần phải giữ lại để có nguồn thu, tập trung sắp xếp thoái vốn ở những Doanh nghiệp đang thua lỗ…
Trong khi đó việc quản lý vốn tại DN, đăc biệt là DN sau cổ phần hóa, Phó Thủ tướng đề nghị xác định mức độ và phạm vi Nhà nước nắm giữ cổ phần trong từng lĩnh vực, doanh nghiệp cụ thể; quyền và trách nhiệm của các tổ chức, cá nhân đại diện phần vốn Nhà nước tại doanh nghiệp? Còn về tính phù hợp của cơ chế tiền lương, tiền thưởng hiện nay khi nhiều ý kiến đề nghị giao cho các doanh nghiệp tự quyết định, bảo đảm cạnh tranh để thu hút được nhà quản lý, lao động trình độ cao gắn với trách nhiệm để nâng cao hiệu quả quản trị DNNN.
Thứ ba, về xử lý những dự án đầu tư của DNNN không có hiệu quả, thua lỗ, mất vốn…Theo Phó Thủ tướng, vướng mắc lớn nhất hiện nay là việc giải quyết hợp đồng EPC và quá trình giải quyết pháp lý giữa giai đoạn đầu tư và giai đoạn sản xuất kinh doanh.
Thứ tư, về việc chuyển giao quyền đại diện chủ sở hữu về Ủy Ban Quản lý vốn Nhà nước: Đã hoàn tất việc bàn giao 19 tập đoàn, tổng công ty, nhưng vấn đề quan trọng nhất là phân định rõ quyền, trách nhiệm và sự phối hợp chặt chẽ giữa Ủy ban với các bộ, ngành; lưu ý phải bảo đảm phát triển sản xuất kinh doanh bình thường, liên tục, hạn chế tối đa phát sinh xáo trộn về tâm lý, tư tưởng và tổ chức trong doanh nghiệp; không tạo thêm tầng, nấc hành chính trung gian…mục đích cuối cùng là phải tập trung vào đổi mới, nâng cao hoạt động của DNNN.
Thứ năm, về việc đổi mới mô hình tổ chức và phương thức lãnh đạo của tổ chức Đảng trong DNNN, đặc biệt là những Doanh nghiệp đã cổ phần hóa.
Thứ sáu, vấn đề cơ cấu lại DNNN hoạt động công ích và công ty nông, lâm nghiệp; việc xã hội hóa gắn với giao quyền tự chủ, cho phép các đơn vị sự nghiệp công lập hoạt động như DNNN.
Thứ bảy, về tổ chức thực hiện, Phó thủ tướng nhấn mạnh đây là khâu yếu nhất, trực tiếp liên quan đến lãnh đạo doanh nghiệp và các bộ ban ngành, địa phương. Thực tế cho thấy, cùng một chủ trương, cơ chế, chính sách nhưng có nơi thực hiện tốt, có nơi chậm trễ, làm mãi không xong, đùn đẩy trách nhiệm, kéo dài. Chúng ta phải quyết tâm vượt qua tư duy cũ, quyết tâm nói không với tham nhũng, lãng phí, lợi ích nhóm, đây cũng là một nguyên nhân cản trở quá trình cơ cấu lại DNNN.
Trích nguồn