Dự thảo Luật Đầu tư theo phương thức đối tác công tư (PPP) hiện đã được Ủy ban Thường vụ Quốc hội tổ chức thẩm tra theo quy định và chuẩn bị đưa ra xem xét, thông qua tại kỳ họp Quốc hội tới đây, tuy nhiên, một trong những vấn đề vẫn được các nhà đầu tư quan tâm trong Luật PPP là việc chia sẻ doanh thu giữa nhà đầu tư, doanh nghiệp PPP với Nhà nước.
Trong trường hợp giảm doanh thu, Nhà nước cũng cần xem xét chia sẻ hai bên trên cơ sở doanh thu thực tế để đảm bảo công bằng.
Ảnh: ST
Phần thiệt thòi đang thuộc về nhà đầu tư?
Theo Luật sư Lê Đình Vinh, Giám đốc Công ty Luật Vietthink, tại dự thảo Luật PPP đề cập đến việc “nhà đầu tư, doanh nghiệp PPP chia sẻ với nhà nước 50% phần tăng doanh thu giữa doanh thu thực tế và doanh thu theo phương án tài chính khi thu thực tế đạt từ 125% mức doanh thu trong phương án tài chính trở lên”. Trong khi đó, Nhà nước chia sẻ với nhà đầu tư, doanh nghiệp dự án PPP 50% phần giảm doanh thu giữa doanh thu thực tế và doanh thu cam kết tại hợp đồng PPP. Trong đó, mức doanh thu cam kết tại hợp đồng không cao hơn 75% mức doanh thu trong phương án tài chính.
“Qua so sánh có thể thấy mức doanh thu mà nhà đầu tư, doanh nghiệp dự án chia sẻ với Nhà nước trong trường hợp tăng doanh thu sẽ cao hơn mức doanh thu mà Nhà nước chia sẻ với nhà đầu tư, doanh nghiệp dự án trong trường hợp giảm doanh thu. Nói cách khác, phần thiệt thòi hơn thuộc về các nhà đầu tư và doanh nghiệp dự án”, ông Vinh cho biết thêm.
Cũng theo ông Vinh, trong cơ chế Nhà nước chia sẻ phần giảm doanh thu với nhà đầu tư, doanh nghiệp dự án chỉ được áp dụng với những dự án PPP đáp ứng đầy đủ một số điều kiện nhất định. Còn khi chia sẻ phần tăng doanh thu với Nhà nước lại áp dụng đối với mọi dự án PPP một cách vô điều kiện. Theo chúng tôi, để đảm bảo sự công bằng thì cơ chế chia sẻ phần tăng doanh thu với Nhà nước cũng chỉ nên áp dụng với một số dự án PPP khi thỏa mãn những điều kiện nhất định, tương tự trường hợp áp dụng cơ chế chia sẻ phần giảm doanh thu.
Nên chia sẻ doanh thu thế nào?
Theo ông Lê Đình Vinh việc chia sẻ phần tăng doanh thu với Nhà nước chỉ nên áp dụng đối với một số loại hợp đồng PPP và đối với các dự án PPP có những lợi thế rõ rệt về tăng trưởng doanh thu ngay từ khi lập và phê duyệt dự án. Không áp dụng cơ chế chia sẻ phần tăng doanh thu đối với các dự án PPP đầu tư hệ thống cơ sở hạ tầng tại các địa phương vùng sâu vùng xa, vùng có điều kiện kinh tế – xã hội khó khăn, biên giới, hải đảo… như một biện pháp ưu đãi đầu tư để thu hút nhà đầu tư, doanh nghiệp dự án PPP đầu tư vào các địa bàn này.
Cho ý kiến về vấn đề này, ông Nguyễn Ngọc Thảo, Tổng giám đốc Công ty CP BOT cầu Bạch Đằng, nếu quy định nhà đầu tư, doanh nghiệp dự án chia sẻ phần tăng doanh thu Nhà nước lại áp dụng đối với mọi dự án PPP thì trường hợp giảm doanh thu, Nhà nước cũng cần hỗ trợ doanh nghiệp mà không cần xét đến các điều kiện tại dự thảo nêu, cần xem xét chia sẻ hai bên trên cơ sở doanh thu thực tế để đảm bảo công bằng. Ngoài ra, hiện nay vấn đề phí dự án PPP đang bị áp trần bởi thông tư của Bộ Giao thông vận tải, nếu theo Luật PPP thì mức phí có thể tăng rất cao vượt trần. Vậy các quy định hiện hành có thay đổi theo Luật hay không?
Cũng là một nhà đầu tư, ông Phạm Minh Đức, đại diện Tập đoàn Đèo Cả cho rằng, Luật PPP cần làm rõ hơn các bất cập trong quá trình thực tế triển khai dự án, đồng thời có các văn bản hướng dẫn chi tiết đối với các quy định về giám sát thực hiện hợp đồng trong giai đoạn đầu tư xây dựng; quyết toán vốn đầu tư công trình, hệ thống cơ sở hạ tầng; phát hành trái phiếu doanh nghiệp dự án; vốn ngân sách nhà nước và vốn vay trong dự án PPP.
Theo ông Phạm Minh Đức, các cơ quan xây dựng Luật PPP cần nhìn từ thực tiễn để xây dựng một bộ luật hoàn chỉnh, phù hợp làm nền tảng cho hoạt động đầu tư PPP ngày càng minh bạch, công bằng, hiệu quả và thu hút sự quan tâm của các nhà đầu tư tư nhân.
Đáng chú ý, nhiều chuyên gia cũng cho rằng Luật PPP chưa làm rõ chủ sở hữu của dự án và cơ chế chia sẻ rủi ro với doanh nghiệp đầu tư còn bất hợp lý. Bởi doanh nghiệp triển khai dự án mất nhiều công sức nhưng lại không được công nhận sở hữu. Đây là việc rất quan trọng gắn với trách nhiệm của doanh nghiệp, và cần làm rõ doanh nghiệp chủ sở hữu có quyền kinh doanh công trình, vận hành khai thác dự án.
Luật sư Nguyễn Tiến Lập (Trung tâm trọng tài quốc tế) cho biết, ở Việt Nam, đầu tư phát triển hạ tầng thông qua PPP là chủ trương lớn nhưng không thu hút được đầu tư nước ngoài (mặc dù có sự quan tâm cũng như các lợi thế so với trong nước). Tuyệt đại đa số các dự án do nhà đầu tư trong nước thực hiện và lĩnh vực được lựa chọn đầu tư PPP khá hẹp và phiến diện, tập trung chủ yếu vào giao thông đường bộ và xây trụ sở cơ quan nhà nước, vốn là những lĩnh vực dễ làm và nhanh thu hồi vốn, trong khi còn nhiều mảng cơ sở hạ tầng kỹ thuật và xã hội khác lại không được quan tâm và đầu tư. Nhiều nước đã tổng kết trên 60% dự án PPP không đạt mục tiêu mong muốn so với đầu tư công (gồm cả hiệu quả tài chính, chất lượng, công nghệ). Do đó, các nước không còn mặn mà với hình thức này. Thực chất PPP không huy động vốn tư nhân mà chính là vốn xã hội thông qua ngân hàng. Theo đó, rủi ro chuyển sang Nhà nước nếu ngân hàng mất khả năng thanh toán. Vì vậy, khi quyết định đầu tư PPP cần lập một dự án đầu tư công ở giai đoạn tiền khả thi để làm đối chứng. Ngoài ra, nên bỏ quy định dự án do nhà đầu tư tự đề xuất để phòng ngừa tham nhũng, tiêu cực.
Trích nguồn
Xuân Thảo