Ngày 8/10/2025, FTSE Russell công bố nâng hạng thị trường chứng khoán (TTCK) Việt Nam từ “cận biên” lên “mới nổi thứ cấp”, đánh dấu bước ngoặt trong 25 năm phát triển và mở ra giai đoạn hội nhập tài chính sâu hơn. Đây không chỉ là thay đổi kỹ thuật trong bảng xếp hạng quốc tế, mà còn là sự ghi nhận cho những cải cách về pháp lý, hạ tầng và minh bạch thông tin, đồng thời là áp lực để TTCK khẳng định vai trò trụ cột trong chiến lược phát triển kinh tế quốc gia.
Ngày 23/10/2025, tại Hà Nội, Câu lạc bộ Nhà báo Chứng khoán tổ chức Đối thoại “Tiền mới, hàng mới và cơ hội trên thị trường mới nổi”. Sự kiện có sự hiện diện của Lãnh đạo Ủy ban Chứng khoán Nhà nước (UBCKNN), Lãnh đạo của Tổng Công ty Lưu ký và Bù trừ chứng khoán, Sở GDCK TP. Hồ Chí Minh (HOSE) và Sở GDCK Hà Nội (HNX), cùng nhiều chuyên gia kinh tế, ngân hàng, công ty chứng khoán và quỹ đầu tư. Đây không chỉ là dịp nhìn lại ý nghĩa của việc Việt Nam được FTSE Russell nâng hạng, mà còn là diễn đàn để trao đổi về cơ hội, thách thức và những định hướng cho TTCK đến năm 2030.
Dòng vốn mới và yêu cầu cải cách đồng bộ
Việc FTSE Russell nâng hạng thị trường chứng khoán Việt Nam từ cận biên lên nhóm mới nổi thứ cấp là một cột mốc quan trọng trong hành trình 25 năm phát triển. Ở dấu mốc này, áp lực cải cách trở nên rõ ràng hơn. Ông Bùi Hoàng Hải – Phó Chủ tịch UBCKNN cho biết, sau nâng hạng, cơ quan quản lý và các thành viên thị trường còn nhiều việc phải triển khai để TTCK thực sự khẳng định vai trò trụ cột cho tăng trưởng kinh tế.
Ông Hải nhấn mạnh Bộ Tài chính và Ủy ban Chứng khoán Nhà nước đã chuẩn bị nhiều giải pháp để tận dụng lợi thế nâng hạng. Ở phía cầu, trọng tâm là tạo môi trường hấp dẫn cho nhà đầu tư quốc tế thông qua công bố thông tin song ngữ, bãi bỏ cơ chế prefunding nhằm giảm rủi ro tỷ giá. Ở phía cung, trọng tâm là nâng chất lượng hàng hóa bằng việc gắn IPO với niêm yết, đồng thời mở đường cho doanh nghiệp FDI tham gia thị trường. Những điều chỉnh này không chỉ mang tính kỹ thuật mà còn là nền tảng để củng cố niềm tin và giữ chân dòng vốn chiến lược.
Ở góc độ vận hành, bà Nguyễn Việt Hà – Quyền Chủ tịch HOSE – cho rằng mục tiêu tăng trưởng kinh tế hai con số sẽ kéo theo áp lực lớn lên hạ tầng giao dịch. Vì vậy, HOSE cần tiếp tục nâng cấp hệ thống công nghệ thông tin song song với việc nâng cao chất lượng niêm yết. Theo bà Hà, hạ tầng hiện đại là điều kiện cần, còn điều kiện đủ nằm ở tính minh bạch và chuẩn mực quản trị của doanh nghiệp; nếu không đáp ứng, dòng vốn ngoại khó gắn bó dài hạn.
Điểm mấu chốt là cân bằng cung – cầu. Khi Việt Nam được nâng hạng, nhiều quỹ thụ động và chủ động quy mô lớn sẽ tìm đến. Tuy nhiên, nếu nguồn cung hàng hóa không đa dạng, tiêu chuẩn quản trị chưa đáp ứng và thông tin chưa minh bạch, dòng vốn này có thể chỉ “đi qua” thay vì ở lại. Bài toán sau nâng hạng vì vậy không chỉ là đón vốn ngoại mà là tái cấu trúc toàn diện để hình thành một thị trường cân bằng, minh bạch và bền vững.
Chiều sâu thị trường và tầm nhìn 2030
Một thị trường mới nổi đúng nghĩa không thể chỉ dựa vào cổ phiếu. Để hấp thụ và giữ chân dòng vốn, TTCK Việt Nam cần mở rộng chiều sâu, trong đó trái phiếu và phái sinh giữ vai trò then chốt. Ông Nguyễn Anh Phong – Chủ tịch HNX, nhấn mạnh trái phiếu chính phủ là kênh quan trọng hỗ trợ đầu tư công và huy động nguồn lực cho nền kinh tế. HNX đang phối hợp với Kho bạc Nhà nước phát triển hạ tầng công nghệ và cải tiến đường cong lợi suất nhằm phản ánh sát diễn biến thị trường – điều này vừa giúp Chính phủ huy động vốn hiệu quả, vừa cung cấp dữ liệu tham chiếu đáng tin cậy cho nhà đầu tư tổ chức, qua đó nâng cao sức cạnh tranh của thị trường vốn.
Song hành với trái phiếu, phái sinh tiếp tục được mở rộng. HNX đã đưa vào giao dịch hợp đồng tương lai VN100 và đang nghiên cứu triển khai sản phẩm quyền chọn. Theo ông Phong, lộ trình đi từ sản phẩm cơ bản đến phức tạp giúp đa dạng hóa công cụ phòng ngừa rủi ro, nâng hiệu quả sử dụng vốn và củng cố niềm tin của nhà đầu tư trong và ngoài nước. Khi cổ phiếu, trái phiếu và phái sinh cùng phát triển, cấu trúc thị trường sẽ vững hơn, khả năng hấp thụ cú sốc tốt hơn và sức hút với vốn quốc tế bền vững hơn.
Từ ba góc nhìn – cơ quan quản lý, cổ phiếu và trái phiếu – phái sinh – có thể thấy nâng hạng chỉ là điểm khởi đầu. Cơ hội đi kèm áp lực; để tận dụng lợi thế, thị trường cần cải cách đồng bộ: pháp lý minh bạch, doanh nghiệp chất lượng, hạ tầng hiện đại, sản phẩm đa dạng. Đây cũng là bước chuẩn bị cần thiết cho tầm nhìn 2030, khi Việt Nam hướng tới chuẩn cao hơn, xây dựng hệ sinh thái tài chính đa tầng với cổ phiếu đạt chuẩn quản trị quốc tế, trái phiếu chính phủ là kênh huy động hiệu quả và phái sinh phát triển theo lộ trình quốc tế, qua đó khẳng định vị thế an toàn, hấp dẫn trong mắt nhà đầu tư toàn cầu.