Ngày 12/6/2025, Chính phủ đã ban hành Nghị định số 135/2025/NĐ-CP về Chế độ tài chính đối với tổ chức tín dụng (TCTD), chi nhánh ngân hàng nước ngoài và giám sát tài chính, đánh giá hiệu quả đầu tư vốn nhà nước tại TCTD do Nhà nước nắm giữ 100% vốn điều lệ và TCTD có vốn nhà nước, để thay thế cho Nghị định số 93/2017/NĐ-CP ngày 7/8/2017 của Chính phủ.
Nghị định 135/2025/NĐ-CP sẽ có hiệu lực thi hành kể từ ngày 01/8/2025. Ảnh minh hoạ. Nguồn: Internet
Công khai, minh bạch trong phân phối lợi nhuận
Nghị định 135/2025/NĐ-CP do Bộ Tài chính chủ trì soạn thảo trình Chính phủ ban hành để hướng dẫn 2 Luật gồm: Luật Các TCTD năm 2024; Luật Quản lý, sử dụng vốn nhà nước đầu tư vào sản xuất, kinh doanh tại doanh nghiệp số 69/2014/QH13.
Theo Nghị định số 135/2025/NĐ-CP, các TCTD, chi nhánh ngân hàng nước ngoài có trách nhiệm quản lý, sử dụng vốn một cách tự chủ nhưng vẫn phải tuân thủ các quy định của pháp luật, nhằm bảo đảm an toàn vốn và nâng cao hiệu quả đầu tư.
Nội dung chính của Nghị định số 135/2025/NĐ-CP được thiết kế trên cơ sở kế thừa các quy định phù hợp tại Nghị định 93/2017/NĐ-CP và các Thông tư của Bộ trưởng Bộ Tài chính hướng dẫn Nghị định số 93/2017/NĐ-CP đã được áp dụng ổn định trong thời gian qua; đồng thời sửa đổi, bổ sung một số quy định để phù hợp với các quy định mới trong hệ thống pháp luật hiện hành và để phù hợp với hoạt động thực tiễn của TCTD.
Nghị định số 135/2025/NĐ-CP quy định chi tiết về chế độ tài chính, doanh thu, chi phí, phân phối lợi nhuận của các TCTD, chi nhánh ngân hàng nước ngoài, thiết lập cơ chế giám sát tài chính công khai, minh bạch đối với các TCTD có vốn nhà nước.
Nghị định 135/2025/NĐ-CP bỏ một số quy định yêu cầu TCTD tư nhân phải bảo đảm có hiệu quả, an toàn và phát triển vốn trong việc cho thuê tài sản, hay phải thành lập Hội đồng thanh lý khi thanh lý tài sản, tuy nhiên việc mua bán, chuyển nhượng tài sản, góp vốn đầu tư phải được thực hiện theo quy định chặt chẽ để tránh thất thoát vốn.
Nghị định mới này cũng được thiết kế theo từng mục, tương ứng với từng loại hình TCTD, chi nhánh ngân hàng nước ngoài bao gồm: Ngân hàng thương mại, TCTD phi ngân hàng, chi nhánh ngân hàng nước ngoài, ngân hàng hợp tác xã, quỹ tín dụng nhân dân, tổ chức tài chính vi mô. Việc này để đảm bảo rõ ràng, dễ theo dõi. Trong đó cũng rà soát và sửa đổi, bổ sung một số khoản thu, chi để đảm bảo phù hợp với pháp luật hiện hành và thực tiễn hoạt động của TCTD.
Nghị định số 135/2025/NĐ-CP quy định chi tiết việc phân phối lợi nhuận đối với 5 loại hình TCTD gồm: TCTD do Nhà nước nắm giữ 100% vốn điều lệ, TCTD do Nhà nước nắm giữ trên 50% đến dưới 100% vốn điều lệ, TCTD là hợp tác xã (bao gồm ngân hàng hợp tác xã và quỹ tín dụng nhân dân), tổ chức tài chính vi mô, TCTD khác và chi nhánh ngân hàng nước ngoài.
Trong đó có sửa đổi, bổ sung tỷ lệ trích các quỹ, giới hạn tối đa đối với từng quỹ và việc phân phối phần lợi nhuận còn lại để đảm bảo phù hợp với pháp luật hiện hành và tình hình thực tiễn. Đặc biệt phải kể đến việc quy định tỷ lệ trích quỹ đầu tư phát triển đối với TCTD do Nhà nước nắm giữ trên 50% đến dưới 100% vốn điều lệ và ngân hàng hợp tác xã lên tới 25% lợi nhuận còn lại để góp phần tạo thêm nguồn lực cho các TCTD tăng trưởng tín dụng, góp phần thực hiện mục tiêu tăng trưởng 2 con số khi bước vào kỷ nguyên mới theo chủ trương của Đảng và Nhà nước.
Ngoài ra, để đảm bảo công khai, minh bạch hơn nữa, Nghị định số 135/2025/NĐ-CP bổ sung quy định việc chia cổ tức bằng cổ phiếu áp dụng đối với TCTD đang hoạt động có hiệu quả được đánh giá dựa trên tiêu chí đánh giá hiệu quả đầu tư vốn nhà nước tại TCTD, đảm bảo kết quả xếp loại của 3 năm liền kề trước năm xác định chia cổ tức bằng cổ phiếu đạt từ loại B trở lên theo công bố kết quả xếp loại của NHNN và có tỷ lệ nợ xấu dưới 3%.
Nội dung này được căn cứ trên cơ sở quy định về đầu tư bổ sung vốn điều lệ đối với các doanh nghiệp nhà nước đang hoạt động quy định tại Nghị định số 91/2015/NĐ-CP ngày 13/10/2015 của Chính phủ về đầu tư vốn nhà nước vào doanh nghiệp và quản lý, sử dụng vốn, tài sản tại doanh nghiệp (đã được sửa đổi, bổ sung) và có tính đến yếu tố đặc thù về tỷ lệ nợ xấu của TCTD theo Chiến lược phát triển ngành Ngân hàng Việt Nam đến năm 2025, định hướng đến năm 2030 (Quyết định số 986/QĐ-TTg ngày 08/8/2018 của Thủ tướng Chính phủ).
Giám sát chặt chẽ, nâng cao hiệu quả hoạt động
Công tác giám sát tài chính và đánh giá hiệu quả đầu tư vốn nhà nước tại TCTD có vốn nhà nước là một trong những nội dung quan trọng của Nghị định. Các TCTD được yêu cầu thực hiện chế độ báo cáo định kỳ với các biểu mẫu cụ thể, chi tiết để đảm bảo quản lý việc sử dụng vốn nhà nước đạt hiệu quả cao nhất.
Hơn nữa, các tiêu chí đánh giá hiệu quả hoạt động cũng được xác định rõ ràng, khuyến khích, nâng cao trách nhiệm của TCTD có vốn nhà nước. Trong đó, đáng chú ý là việc quy định một số tiêu chí để xếp loại TCTD khi bị xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực tiền tệ và ngân hàng, thuế, hóa đơn cho phù hợp với tình hình thực tiễn, tháo gỡ khó khăn cho các TCTD, tạo động lực để các TCTD phấn đấu hoàn thành các mục tiêu được giao, chẳng hạn như đối với một số vi phạm mang tính tác nghiệp, không trọng yếu, do đặc thù TCTD có mạng lưới chi nhánh rất rộng, khó tránh khỏi sơ suất lỗi tác nghiệp.
Do vậy, Nghị định số 135/2025/NĐ-CP quy định TCTD vẫn được xếp loại A nếu số chi nhánh bị xử phạt không vượt quá 10% tổng số chi nhánh của TCTD, thay vì tính trên số tiền phạt phải nộp từng lần bị xử phạt đối với mỗi hành vi vi phạm từ mức trung bình trở xuống của khung phạt như Nghị định số 93/2017/NĐ-CP trước đây.
Đặc biệt, theo quy định tại Luật Các TCTD năm 2024 thì ngân hàng hợp tác xã không phải doanh nghiệp và không phải đối tượng điều chỉnh của Luật Quản lý, sử dụng vốn nhà nước đầu tư vào sản xuất, kinh doanh tại doanh nghiệp.
Tuy nhiên, xuất phát từ đặc thù vốn Nhà nước hỗ trợ tại ngân hàng hợp tác xã lên tới 99,34%, nên để đảm bảo có cơ sở pháp lý cho Ngân hàng Nhà nước Việt Nam (NHNN) tiếp tục quản lý, giám sát tài chính đối với phần vốn nhà nước tại ngân hàng, Nghị định số 135/2025/NĐ-CP quy định một điều riêng về đánh giá hiệu quả hoạt động đối với ngân hàng hợp tác xã và quy định về thẩm quyền, trình tự thủ tục bổ sung vốn điều lệ ngân hàng hợp tác xã áp dụng theo nguyên tắc tương tự TCTD do Nhà nước nắm giữ 100% vốn điều lệ.
Việc quy định tại dự thảo Nghị định là phù hợp với hoạt động của ngân hàng hợp tác xã, đáp ứng yêu cầu thực tiễn và phù hợp với thẩm quyền của Chính phủ, đảm bảo mục tiêu an toàn, lành mạnh, ổn định của hệ thống các TCTD theo đúng chủ trương của Đảng và Nhà nước; đồng thời tránh khoảng trống pháp lý.
Cắt giảm thủ tục, chế độ báo cáo
Hiện nay đa số các ngân hàng thương mại chủ yếu là các ngân hàng đại chúng và đã thực hiện niêm yết, công khai thông tin báo cáo tài chính trên trang thông tin điện tử. Vì vậy, các cơ quan nhà nước có thể khai thác báo cáo tài chính của các ngân hàng trên các phương tiện thông tin điện tử để phục vụ mục tiêu quản lý, giám sát.
Từ thực tiễn nêu trên, Nghị định số 135/2025/NĐ-CP đã bỏ quy định về việc các TCTD, chi nhánh ngân hàng nước ngoài phải gửi báo cáo tài chính định kỳ (hàng tháng, giữa niên độ, hàng năm) đến Bộ Tài chính, thay vào đó chỉ tập trung một đầu mối nhận báo cáo tài chính là NHNN theo Điều 152 Luật Các TCTD; đồng thời thiết kế cơ chế phối hợp, chia sẻ thông tin về tình hình tài chính của TCTD, chi nhánh ngân hàng nước ngoài giữa NHNN với Bộ Tài chính để phục vụ mục tiêu quản lý giám sát hiệu quả và chặt chẽ.
Quy định này góp phần giảm gánh nặng hành chính, tiết kiệm chi phí, thời gian, nhân lực cho các TCTD, chi nhánh ngân hàng nước ngoài đồng thời phù hợp với chủ trương của Đảng và Nhà nước, theo Chương trình cắt giảm, đơn giản hóa quy định liên quan đến hoạt động kinh doanh giai đoạn 2020-2025.
Có thể thấy, Nghị định số 135/2025/NĐ-CP là khung pháp lý quan trọng trong việc quản lý tài chính của các TCTD, chi nhánh ngân hàng nước ngoài để thực hiện theo đúng quy định của Luật Các TCTD năm 2024 và các quy định của pháp luật có liên quan; nâng cao tính tự chủ của các TCTD, chi nhánh ngân hàng nước ngoài trong việc quản lý tài chính, đảm bảo sự phát triển ổn định của hệ thống ngân hàng, tạo môi trường kinh doanh minh bạch, hiệu quả phù hợp với chủ trương của Đảng và Nhà nước.
Bên cạnh đó, việc ban hành Nghị định số 135/2025/NĐ-CP đã kịp thời tháo gỡ khó khăn, vướng mắc, giúp các TCTD nâng cao năng lực tài chính, quy mô, tạo nguồn lực để tăng trưởng tín dụng, cung ứng vốn cho nền kinh tế; từ đó tạo động lực thúc đẩy tăng tốc phát triển kinh tế và bứt phá, góp phần thực hiện thắng lợi mục tiêu tăng trưởng trên 8% trong năm 2025 và tăng trưởng 2 con số trong giai đoạn 2026-2030.
Thời gian tới, Bộ Tài chính sẽ tiếp tục rà soát, cập nhật các chính sách pháp luật mới (chẳng hạn như Luật Quản lý và đầu tư vốn nhà nước tại doanh nghiệp đang trình Quốc hội thông qua tại Kỳ họp thứ 9) để kịp thời kiến nghị cấp có thẩm quyền hoàn thiện khuôn khổ pháp lý về chế độ tài chính và giám sát tài chính đối với các TCTD, chi nhánh ngân hàng nước ngoài. Nhằm đảm bảo đồng bộ, thống nhất của hệ thống pháp luật; đảm bảo sự an toàn, lành mạnh và ổn định hệ thống, cũng như thúc đẩy phát triển thị trường ngân hàng bền vững, hiệu quả, nâng cao khả năng cạnh tranh, tiếp tục phát huy vai trò là kênh dẫn vốn quan trọng của nền kinh tế.