Trái phiếu doanh nghiệp: Áp lực đáo hạn lớn (Ảnh minh họa)
Các chuyên gia kinh tế đánh giá, thị trường trái phiếu doanh nghiệp có tiềm năng tăng trưởng trong dài hạn nhờ nhu cầu phát triển của thị trường vốn với nền kinh tế tăng trưởng. Tuy vậy, thị trường này gặp áp lực trung hạn từ việc khối lượng đáo hạn lớn đi cùng khả năng phát hành mới thấp và xu hướng tăng lãi suất.
Trái phiếu doanh nghiệp kém hấp dẫn?
Công ty TNHH Chứng khoán Ngân hàng TMCP Ngoại thương Việt Nam (VCBS) cho rằng, triển vọng tăng trưởng của thị trường này sẽ gặp khó khăn trong trung hạn. Thị trường trái phiếu doanh nghiệp dự báo tiếp tục xu hướng suy giảm về quy mô. Hiện tại quy mô dư nợ toàn thị trường trái phiếu doanh nghiệp chưa tới 15% GDP; trong đó, riêng trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ khoảng 12,5% GDP (1,19 triệu tỷ đồng), còn khá khiêm tốn so với các nước trong khu vực và cách xa mục tiêu đề ra vào năm 2025.
Năm 2023, dự báo quy mô thị trường trái phiếu doanh nghiệp tiếp tục thu hẹp do đây là thời điểm đẩy mạnh các hoạt động tái cấu trúc trái phiếu sắp tới hạn. Bên cạnh đó, áp lực đáo hạn hiện hữu nhưng đang được xử lý. Trong 1,19 triệu tỷ đồng dư nợ trái phiếu doanh nghiệp ở thời điểm tháng 1/2023, khối lượng dư nợ lớn nhất thuộc về ngành bất động sản (37%) và ngân hàng (32%).
Khối lượng trái phiếu doanh nghiệp đáo hạn trong năm 2023 ước tính 250 nghìn tỷ đồng, suy giảm đáng kể so với thời điểm quý III/2022 do việc chủ động mua lại trước hạn. Trong đó, đáng chú ý, giá trị mua lại ngành ngân hàng và bất động sản trong quý IV/2022 lần lượt đạt 35 nghìn tỷ đồng và 24 nghìn tỷ đồng. Xu hướng chủ động mua lại trước hạn phần nào giúp doanh nghiệp, nhà phát hành chủ động hơn đối với nhu cầu chi trả vốn trái phiếu doanh nghiệp. Động thái này cũng cho thấy những nỗ lực đáng kể nhằm thu xếp vốn, giải tỏa bớt áp lực đáo hạn trong tương lai gần.
Ngoài ra, mặt bằng lãi suất cao cũng làm giảm tính hấp dẫn của kênh trái phiếu doanh nghiệp. Mặt bằng lãi suất cao đi cùng với việc nhà đầu tư cần thêm thời gian để lấy lại niềm tin đối với trái phiếu doanh nghiệp sẽ khiến thị trường này trở nên kém hấp dẫn với nhà đầu tư khi xét tới tương quan rủi ro – lợi nhuận.
“Cùng với việc năm 2023, cơ quan nhà nước sẽ đẩy mạnh hoạt động thanh tra giám sát phát hành trái phiếu số lượng lớn, không có tài sản đảm bảo, sử dụng vốn sai mục đích… VCBS cho rằng, thị trường trái phiếu doanh nghiệp sẽ tiếp tục giai đoạn trầm lắng với thanh khoản thấp. Điểm đáng chờ đợi sẽ là thời điểm hệ thống giao dịch trái phiếu doanh nghiệp thứ cấp tập trung đi vào vận hành và đem lại tính thanh khoản tốt hơn đối với sản phẩm này”, đại diện VCBS nhận định.
Dự báo hướng kênh đầu tư trái phiếu doanh nghiệp năm 2023, VCBS cho biết, áp lực đáo hạn trái phiếu doanh nghiệp trong 3 năm tới vẫn rất lớn. Theo đó, năm 2023 vẫn là giai đoạn đẩy mạnh các hoạt động tái cấu trúc, sắp xếp lại các tài sản đảm bảo, thực hiện công bố thông tin hoàn thiện theo quy định của Nghị định 65. Giai đoạn này đã xuất hiện một số trái phiếu chậm trả gốc, lãi.
Thay đổi khung pháp lý hướng tới dài hạn
Sự thay đổi khung pháp lý cho công tác phát hành và thị trường trái phiếu doanh nghiệp vẫn đang tiếp tục diễn ra. Từ cuối năm 2022, việc lấy ý kiến sửa đổi dự thảo Nghị định sửa đổi Nghị định 65 đã được đưa ra lấy ý kiến với một số nội dung quan trọng như: Hoãn thực hiện 1 năm quy định về xác định tư cách nhà đầu tư chứng khoán chuyên nghiệp; tạm thời loại bỏ giới hạn đối với nhà đầu tư cá nhân. Tuy vậy, sức hấp dẫn của thị trường trái phiếu doanh nghiệp đã suy giảm đáng kể khi niềm tin của nhà đầu tư bị ảnh hưởng và lãi suất huy động đã có bước nhảy đáng kể trong thời gian vừa qua và dự kiến vẫn có thể còn dư địa gia tăng.
Bên cạnh đó là quy định giãn thực hiện 1 năm đối với yêu cầu xếp hạng tín nhiệm bắt buộc và quy định giảm thời gian phân phối. Các động thái này góp phần giúp các thành viên thị trường có thời gian chuẩn bị tuân thủ luật tốt hơn.
Ngoài ra, việc cho phép các trái phiếu đã phát hành trước đây được kéo dài kỳ hạn thêm tối đa 2 năm và quy định thống nhất 2 hình thức là phát hành trái phiếu riêng lẻ và phát hành trái phiếu ra công chúng được xem là biện pháp khá hữu hiệu khi áp lực mua lại trước hạn cũng như lượng trái phiếu đáo hạn vẫn tập trung chủ yếu vào 3 năm tới 2023-2025.
VCBS cho rằng, thời điểm này, những giải pháp tổng thể từ phía cơ quan quản lý vẫn là chìa khóa nhằm dần tháo gỡ khó khăn với thị trường, ổn định tâm lý nhà đầu tư nhằm mục tiêu hướng đến sự phát triển của thị trường vốn trong dài hạn.
Tại Nghị quyết số 10/NQ-CP phiên họp Chính phủ thường kỳ tháng 1/2023 trực tuyến với địa phương, Chính phủ đã yêu cầu Bộ Tài chính chủ trì, phối hợp với các cơ quan, địa phương sớm hoàn thiện, trình Chính phủ Nghị định sửa đổi, bổ sung Nghị định số 65/2022/NĐ-CP về chào bán, giao dịch trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ tại thị trường trong nước và chào bán trái phiếu doanh nghiệp ra thị trường quốc tế trước ngày 10/2/2023.
Bên cạnh đó, khẩn trương rà soát, đánh giá kỹ lưỡng, cụ thể khả năng thanh toán, chi trả của các tổ chức phát hành trái phiếu doanh nghiệp, nhất là trái phiếu đến hạn thanh toán trong năm 2023, chủ động có biện pháp theo thẩm quyền hoặc đề xuất cấp có thẩm quyền các biện pháp phù hợp trên tinh thần “lợi ích hài hòa, rủi ro chia sẻ” theo đúng quy định pháp luật để bảo đảm tuyệt đối an toàn, an ninh thị trường tài chính, tiền tệ, bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của các nhà đầu tư…
Trích nguồn
Dương Công Chiến