Nhiều doanh nghiệp  xăng dầu "kêu cứu' vì bị kinh doanh thua lỗ (Ảnh minh họa)

Các doanh nghiệp kiến nghị, sửa Nghị định 83 và 95 về kinh doanh xăng dầu cần định vị lại vị thế của doanh nghiệp bán lẻ, đề xuất quy định có chiết khấu 5-6% giá bán lẻ, được lấy nhiều đầu mối, giảm bớt thủ tục hành chính để phù hợp cơ chế thị trường cũng như có giải pháp cho việc để khâu bán lẻ luôn thua lỗ, dẫn đến nhà nước thất thu đáng kể về thuế như thời gian qua...

Doanh nghiệp đồng loạt lỗ nặng

Năm 2022 là năm khó khăn chưa từng có với ngành xăng, dầu khi vẫn chịu tác động của dịch Covid-19, tỷ giá tăng, cùng với đó xung đột quân sự tại Ukraina khiến giá dầu thế giới tăng vọt, chi phí logistics tăng phi mã, nguồn nhập khẩu gặp khó khăn, cơ quan quản lý chậm điều chỉnh chi phí khiến các doanh nghiệp ngành xăng, dầu, từ doanh nghiệp đầu mối, thương nhân phân phối, doanh nghiệp bán lẻ đồng loạt bị lỗ nặng trong năm 2022.

Sau khi các cơ quan quản lý đưa ra hàng loạt giải pháp, từ tăng nguồn cung, điều chỉnh chi phí, tăng cường giám sát hoạt động của doanh nghiệp, thị trường, tình hình đã dần ổn định trở lại. Tuy nhiên, nhiều vấn đề bất cập mới cần được rà soát, sửa đổi. Hiện nay, Bộ Công Thương đang làm đầu mối khẩn trương sửa đổi Nghị định 83 và 95 về kinh doanh xăng, dầu.

Tại tọa đàm "Kinh doanh xăng dầu và bài toán đảm bảo an ninh năng lượng quốc gia - Tiếng nói người trong cuộc" diễn ra ngày 6/3, nhiều doanh nghiệp bán lẻ xăng dầu tiếp tục "kêu cứu" bởi các doanh nghiệp đầu mối bóp "chiết khấu" dẫn đến tình trạng thua lỗ, nhiều doanh nghiệp không thể tiếp tục duy trì kinh doanh.

Bày tỏ quan điểm về vấn đề chiết khấu, ông Giang Chấn Tây - Giám đốc Công ty TNHH MTV Bội Ngọc (Trà Vinh) cho rằng, chiết khấu cho doanh nghiệp bán lẻ luôn là đề tài nóng, bởi vì hơn một năm qua, khi phải dùng tiền túi để bù lỗ nhằm duy trì hoạt động kinh doanh.

Sự việc này các doanh nghiệp bán lẻ chỉ nghĩ rằng sẽ diễn ra trong thời gian ngắn, nhưng không ngờ nó diễn ra hơn một năm qua, đã làm cho doanh nghiệp lỗ nặng, bị kiệt quệ về tài chính, có người phải bán cả ruộng vườn, đất đai, thậm chí cầm cố tài sản để bù lỗ.

Theo ông Giang Chấn Tây, Bộ Công Thương luôn giải thích chiết khấu là do thỏa thuận để công bằng, cạnh tranh, tuy nhiên những gì diễn ra suốt hơn 1 năm qua đã chứng minh điều ngược lại, chiết khấu cho doanh nghiệp bán lẻ là do sự “ban phát” từ doanh nghiệp đầu mối. Điều doanh nghiệp bán lẻ muốn là sự căn cơ, chứ không phải là sự thất thường này.

Ông Tây cho rằng, theo Thông tư 104 của Bộ Tài chính, chi phí lưu thông và lợi nhuận định mức có ghi rõ là bao gồm cả khâu bán buôn và khâu bán lẻ, nhưng chỉ vì không ghi rõ tỷ lệ phân chia ở các khâu, nên doanh nghiệp đầu mối đã lợi dụng kẻ hở này một cách triệt để hưởng hết phần chi phí này. Chiết khấu 0 đồng thì chắc chắn là sẽ có khâu khác gom hết của doanh nghiệp bán lẻ.

Vì thế, ông Giang Chấn Tây kiến nghị sửa Nghị định 95 và Nghị định 83 về xăng dầu cần định vị lại doanh nghiệp bán lẻ. Cụ thể, trong Nghị định mới, nên dùng từ "doanh nghiệp bán lẻ" chứ không dùng từ "đại lý bán lẻ".

Đồng quan điểm, ông Lê Văn Báu, Giám đốc Công ty TNHH Xăng, dầu Bảo Dương, TP Hồ Chí Minh kiến nghị: chủ yếu doanh nghiệp bán lẻ mong được nhà làm chính sách hiểu và thông cảm để làm chính sách sát với thực tế. Theo đó, cần có quy định có chiết khấu cho doanh nghiệp bán lẻ, doanh nghiệp bán lẻ được lấy hàng từ nhiều đầu mối cho phù hợp cơ chế thị trường để doanh nghiệp bán lẻ ổn định, yên tâm phát triển, đưa xăng, dầu tới người tiêu dùng.

Theo quan điểm của ông Văn Công Thật, Giám đốc Công ty TNHH KNJ Kim Ngọc (TP.HCM), năm 2022 tình hình thị trường xăng dầu trong nước luôn biến động do nguồn cung không đảm bảo, các nhà bán lẻ xăng dầu kinh doanh thua lỗ, chiết khấu thường xuyên không có do các nhà cung cấp cắt chiết khấu, khiến chuỗi cung ứng đến người tiêu dùng bị gián đoạn.

Tình trạng này là do những điểm bất công và kẽ hở trong nghị định về quản lý kinh doanh xăng đầu hiện nay.

Góp ý những vấn đề cần sửa đổi cho Nghị định kinh doanh xăng dầu, ông Thật cho rằng, dự thảo sửa đổi Nghị định lần này có phá thế độc quyền để cạnh tranh lành mạnh trong kinh doanh xăng dầu tiến tới cơ chế thị trường minh bạch không?

“Vì vậy cần phải đưa vào Nghị định mức chi phí cố định tối thiểu cho các doanh nghiệp bán lẻ trong cơ sở giá bán lẻ khi Nhà nước ấn định điều hành giá để đảm bảo hoạt động được duy trì xuyên suốt vì các doanh nghiệp bán lẻ là chuỗi cung ứng quan trọng đến từng tế bào trong xã hội", ông Thật đề nghị.

Tại toạ đàm, ông Văn Tấn Phụng - Chủ tịch HĐQT Công ty Thương mại Dầu khí Đồng Nai - cho rằng, thương nhân phân phối có cùng nỗi khổ như doanh nghiệp bán lẻ. Thời gian qua, cả bán lẻ, thương nhân đều lỗ. Doanh nghiệp nhập khẩu đầu mối đang là tác nhân, nguyên nhân khiến phân phối và bán lẻ bị lỗ. Việc đứt gãy xăng dầu, qua dịch bệnh, xung đột Nga-Ukraine, lộ rõ điều hành vĩ mô có vấn đề.

Luật phải thị trường hoá, cạnh tranh, giảm bớt sự điều hành của nhà nước. Đầu mối, thương nhân phân phối, bán lẻ phải hài hoà lợi ích. Ngoài ra, cần sửa các quy định bất cập như các loại “giấy phép con” như: môi trường, tràn dầu. “Điều hành giá cần trở lại 15 ngày, để doanh nghiệp đủ thời gian tính toán. Cơ quan quản lý hậu kiểm nhưng không làm doanh nghiệp sốc”, ông Phụng đề xuất.

Trước các kiến nghị của các doanh nghiệp, Chuyên gia kinh tế, TS. Nguyễn Đình Cung khẳng định, những công cụ quản lý của nhà nước đối với thị trường xăng dầu hiện tại đã không còn phù hợp, mà hệ quả là sự thua lỗ của các doanh nghiệp kinh doanh xăng dầu. Do đó, cần phải ngồi lại, cùng nhau đưa ra vấn đề để hướng tới thay đổi chính sách.

“Doanh nghiệp bán lẻ không thể đổ lỗi cho doanh nghiệp nhập khẩu, cung ứng xăng dầu và ngược lại và nhấn mạnh điều cần thiết phải làm hiện nay  là: Nhà nước đừng để doanh nghiệp bị thua lỗ bởi sự can thiệp hành chính, bởi cơ chế và chính sách”, ông Cung nói

Về phía cơ quan quản lý, Vụ trưởng Vụ Thị trường trong nước (Bộ Công Thương) Trần Duy Đông cho biết, về chi phí lợi nhuận định mức, Bộ Tài chính rất nỗ lực cùng Bộ Công Thương nhiều lần điều chỉnh, nhưng dưới diễn biến thị trường thời gian vừa qua, chi phí biến động liên tục, khiến công tác quản lý đôi khi khó theo kịp biến động.

"Thời gian tới, các Nghị định về kinh doanh xăng dầu gồm 95/2021/NĐ-CP và 83/2014/NĐ-CP sẽ tiếp tục được sửa đổi theo hướng tập trung tái cấu trúc hệ thống phân phối, đồng thời hoàn thiện cơ chế tính giá. Nhất là việc tính chi phí cần phải tính đúng, tính đủ và kịp thời cho doanh nghiệp. Chúng tôi đang nghiêng theo quan điểm trả về thị trường nhiều hơn, trao quyền cho doanh nghiệp nhiều hơn nữa", Vụ trưởng Trần Duy Đông nhấn mạnh.

Trích nguồn

Thái Hoàng